Од песната Неред
Димитар Башевски - романсиер, поет, раскажувач, преведувач и издавач. Роден во 1943 година во Ѓавато, Битолско. Филозофски факултет завршил на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје. Долги години работел како новинар, постојан дописник од Атина и уредник, а потоа како издавач. Бил директор и главен уредник на издавачката куќа „Култура“ од Скопје. Сега е главен уредник на издавачката куќа „Слово”. Од 2000 до 2006 беше претседател, а потоа почесен претседател на Македонскиот ПЕН центар.
Башевски е автор на следните романи, книги поезија и раскази:
Туѓинец, роман, 1969; Враќање, роман, 1972; Раска, роман, 1974; Нема смрт додека ѕвони, роман,1980; Една година од животот на Иван Плевнеш, роман, 1985; Куќата на животот, поезија, 1987; Сарајановскиот каранфил, роман,1990; Дневникот на Ања, роман за деца,; Привремен престој, поезија, 1995; Совладано време, поезија, 1998; Бунар, роман, 2001; Аголен камен, поезија, 2005; Братот, роман, 2007; Во дланката своја си гледам, поезија, 2010, Прозорци, роман, 2010 и Белег. Сон, избор поезија, 2011, Прозорци, нова верзија, роман, 2013; Мајсторот, раскази, 2013г.; Скршнувања, поезија, 2013; Круг, роман, 2017, Избрани дела во шест тома, 2018; Писма од карантин, есеи, 2021; Дни, години, поезија, 2023.
Негови книги се преведувани и објавувани на англиски, чешки, романски, грчки, српски, турски, црногорски, албански и бугарски јазик. Застапуван во поголем број антологии на македонската литературе во земјата и во странство и во македонските енциклопедии. За своите книги, тој ги има добиено наградите „11 Октомври“, „Рациново признание“, „13 Ноември“, „Ванчо Николески“, наградата Роман на годината („Утрински весник“) за романот „Бунар“, државната награда за долгогодишни остварувања „Св. Климент Охридски“, како и наградата за поезија „Браќа Миладиновци“ на Струшките вечери на поезијата за 2023 година. Романот „Бунар“ во 2002 година беше номиниран за меѓународната награда „Балканика“, додека книгата раскази „Мајсторот“, беше во најтесен избор за меѓународната награда „Његош“ за 2015 година.
Писма од карантин
Димитар Башевски, еден од нашите најистакнати писатели, не само кај нас туку и пошироко афирмиран романсиер, раскажувач, поет, на книжевната публика, сега одново, ѝ предлага една особена книга. Се работи за писма-есеи, објавувани во текот на месеците на пандемијата кога, затрупани од дневните непријатни вести за вирусот и вести од дневно-политичка природа, авторот сакал да го сврти вниманието на публиката кон други, сосем поразлични теми, и читателите, макар за кратко, да ги оддалечи од преокупираноста со епидемијата, кон нешта потрајни, повозвишени и поблагородни од болеста што, во нови, позастрашувачки и потрагични плими, не престанува сѐ поопасно, веќе судбоносно да го преплавува светот. Овој ракопис, поттикнат од една стихија, неа самата – директно неспомната - на елиптички начин неа ја содржи, длабоко во себе.
Круг
Точно пред година дена, јануари 2016, го пишував огледот за поезијата на Димитар Башевски (1943), поточно за неговата шеста книга поезија Скршнувања (2016, Скопје: Слово). Поезијата на неговите зрели години тогаш ја нареков „залезна поезија“, што ја дефинирав како „поезија која го опева зајдисонцето на постоењето, личното, семејното, колективното“. Во таа смисла, во овој есеј-поговор, велам дека Башевски не ги затвора очите „пред смртта, напротив“, тој негува „култура на свесност за смртноста“.
Мајсторот
Мајсторот содржи 11 раскази, во кои Димитар Башевски раскажува приказни за љубовта и страста, за потребата на луѓето да сонуваат и на тој начин да ги надминат ограничувањата на сопствената егзистенција. Умешно комбинирајќи ги можностите на стандардниот и на разговорниот јазик, користејќи ги хуморот и иронијата како клучни елементи во раскажувачката постапка, авторот успева да создаде исклучително впечатливи ликови и ситуации полни со драматичност. Темите и егзистенцијалните преокупации на расказите се добро познати, но поради специфичноста на перспективата од која се предадени, тие се читаат како освежување на овие теми. Истовремено, Мајсторот е интересен и вистински успешен обид да се долови еден специфичен слој на луѓе и духот на едно време.
Димитар Башевски: Писма од карантин,есеи Слово, Скопје, 2021
Димитар Башевски, еден од нашите најистакнати писатели, не само кај нас туку и пошироко афирмиран романсиер, раскажувач, поет, на книжевната публика, сега одново, ѝ предлага една особена книга. Се работи за писма-есеи, објавувани во текот на месеците на пандемијата кога, затрупани од дневните непријатни вести за вирусот и вести од дневно-политичка природа, авторот сакал да го сврти вниманието на публиката кон други, сосем поразлични теми, и читателите, макар за кратко, да ги оддалечи од преокупираноста со епидемијата, кон нешта потрајни, повозвишени и поблагородни од болеста што, во нови, позастрашувачки и потрагични плими, не престанува сѐ поопасно, веќе судбоносно да го преплавува светот. Овој ракопис, поттикнат од една стихија, неа самата – директно неспомната - на елиптички начин неа ја содржи, длабоко во себе.
Димитар Башевски: Мајсторот Магор, Скопје, 2013
Мајсторот содржи 11 раскази, во кои Димитар Башевски раскажува приказни за љубовта и страста, за потребата на луѓето да сонуваат и на тој начин да ги надминат ограничувањата на сопствената егзистенција. Умешно комбинирајќи ги можностите на стандардниот и на разговорниот јазик, користејќи ги хуморот и иронијата како клучни елементи во раскажувачката постапка, авторот успева да создаде исклучително впечатливи ликови и ситуации полни со драматичност. Темите и егзистенцијалните преокупации на расказите се добро познати, но поради специфичноста на перспективата од која се предадени, тие се читаат како освежување на овие теми. Истовремено, Мајсторот е интересен и вистински успешен обид да се долови еден специфичен слој на луѓе и духот на едно време.
Димитар Башевски: Прозорци, Слово, Скопје, 2010, нова верзија 2013
Прозорци е роман кој го поставува прашањето дали вреди да се живее за еден единствен сон, па макар да се работи за еден совршен роман или расказ, и дека често пати она што не го гледаме ние за себеси, го гледаат другите. Критиката за овој роман има речено дека е психолошки длабок, стилски перфектно обликуван и јазички чист роман, лоциран во актуелното време и простор и дека романот „Прозорци“ на „маестрален начин, како Рубикова коцка, ја расклопува човечката душа, составувајќи ја повторно парче по парче во приказната распната меѓу прозорецот на писателот што пишува ‘уметничка белешка’ за она што го чувствува и прозорецот на полицискиот инспектор од соседната зграда кој пишува ‘службена белешка’ за она што го гледа“.
Димитар Башевски: Братот, Слово, Скопје, 2007
Братот“ е психолошки роман, пишуван со еден смирен и задлабочен стил, својствен за овој автор. Главниот јунак на романот, високо поставен во власта, ја користи својата моќ за да се изгради брана, со образложение дека тоа е потребно за напредокот на земјата. Вистинските мотиви, пак, за изградбата се само негови, лични и скриени. Езерото го покрива неговото родно место, а заедно со него, се надева тој, ќе го покрие и она поради што се зазема да се изгради браната.
Димитар Башевски: Бунар, Слово, Скопје, прво издание 2001
Романот Бунар е обликуван како кинеска кутија која содржи сè уште неоткриени прегради и веројатно уште по некое дупло дно, скриено до следниот обид за толкување на овој повеќезначен роман во кој можните комбинации на прашања и одговори заради доминантните мотиви на сомнеж, на неразгатливи гласови, на паралелни наративни текови, наизглед неисцрпни во мера во која Oвој роман може да го понесе епитетот отворено дело без дефинитивни вистини и конечен, смирувачки крај. „Бунар“ од Башевски е добитник на наградата „Роман на годината“ на „Утрински весник“, номиниран за меѓународната награда „Балканика“ и роман кој зад себе има повеќе изданија во земјата и странство
Димитар Башевски: Сарајановскиот каранфил, Македонска книга, Скопје , прво издание 1990
„Сарајановскиот каранфил" на Димитар Башевски е опора романескна медитација за човековата интимна среќа, или поточно за трагичната потрага по неа во крајно суровиот и отуѓен свет. Пишувана мошне суптилно, со завидна стилска перфекција, во еден бавен класичен ритам врз основата на дневничкиот запис (дневникот на Лена), епистоларниот фрагмент и скрупулозниот авторски коментар, таа е динамична во својата психолошка напнатост и е длабоко модерна и актуелна токму поради нејзината есенцијализирана содржина, сосредоточена на трагиката на „малиот човек", неговата судбина и суштината на етичката компонента на егзистенцијата.
Димитар Башевски: Дневникот на Ања, роман за деца, Детска радост, Скопје, 1994
Оваа е единствената книга за деца на Димитар Башевски, длабоко хумана, широко читана и наградувана. Тоа е приказна за една млада мачка, која како млада „девојка“ си води дневник, кон која се има голема љубов во семејството, како од децата така и од возрасните, животно кое придонесува за топлата атмосфера во куќата и ги збогатува семејните комуникации, но која најпосле е жртва на една група насилници кај зградата во која живее семејството.
Димитар Башевски: Дни, години, Слово, Скопје, 2023
Книгата ја доби наградата „Браќа Миладиновци“ за 2023 година, што ја доделуваат Струшките вечери на поезијата. При објавувањето на одлуката на жирито што ја додели наградата, покрај другото се вели: „Песните на Башевски носат наталожени животни и творечки искуства вклопени меѓу кориците на една стамена книга на автор од формат чии резимирачки поетски изблици претставуваат густ и во исто време прочистен и прозрачен сублимат со слоевити значења и пораки. Тие и такви песни се своевидни ‘зборовни гнезда’, според една негова синтагма, кои имаат специфична улога: тие колку што одгатнуваат, толку загатнуваат, внесувајќи не во неизречивото, до таа едноставна, ‘таа суштина чиста’. На тој начин стихозбирката „Дни, години“ се издига на степен на исклучително поетско дело со богата и модерна изразност на ‘проста и строга песна’“, се наведува во образложението на Комисијата.
Димитар Башевски: Нема смрт додека ѕвони, Мисла, Скопје, прво издание 1980
Центален настан во овој роман на Башевски претставува враќањето на Спиро Кондев, по долги години, од Јужната Земја во родното село Сарајаново. Романот Башевски го замислил и го остварил како психолошки роман на темата на егзилот. Но раскривајќи ги лавиринтите на психата на својот главен лик во него, тој истовремено раскрива една универзална драма на неспокојот и отуѓеноста воопшто на човекот во модерното време. Начинот на кој е романескно обликувана таа драма, раскажувачки крајно контензирана низ сугестивен и асицијативно богат стил, заслужува посебно внимание.
Димитар Башевски: Раска, Мисла, Скопје, 1974
Главниот лик во овој роман, по долги години отсуство од својот крај, се враќа и си го бара своето крштелно , односно трага по свите корени и по својот идентитет. Романот е модерно граден, има нешто од она што се нарекува кафкијанска атмосфера - изгубеноста на човекот низ лавиринтите на животот. Тој е раска што го веат бирократските и светските ветришта.
Димитар Башевски: Враќање, Мисла, Скопје, 1972
Краток роман, во кој Башевски зборува за човек долги години во туѓина, кој при крајот на животот се обидува да донесе решеноие за враќање во својот стар крај. Тој три месеци секојдневно оди во големото пристаниште, ги набљудува бродовите, но не смогнува сила да реши да отпатува, тој психолошки останува меѓу двата света. Роман за таа човекова отуѓеност и растргнатост, која станува господар на сето однесување, на сиот живот.
Димитар Башевски Туѓинец, Мисла, Скопје, 1999
Овој краток роман е приказна за новодојдениот, за туѓинецот, во новата средина, во случајов, во Австралија. Тоа е роман за можностите за прилагодување на новодојдениот во новата средина, во новата култура и во новиот социјален амбиент. И сето тоа е раскажано преку љубовна приказна, преку познанството и љубопвтта, меѓжѓу Мајкл Манојлев и Бети Вејнс.
Димитар Башевски: Белег. Сон, избор поезија, Слово, Скопје, 2012
Изборот поезија е направен од книгите поезија: Куќата на животот (1987), Привремен престој (1995), Совладано време (1998), Аголен камен (2005) и Во дланката своја си гледам (2010).
Критиката оценува дека „...стиховите на Димитар Башевски се убедлив уметнички факт за важењето на геслото за поеззијата како говор „за крупни нешта со моќен глас“ постулирано од Блаже Конески. Автор со широк духовен хоризонт во кој се среќаваат, се одгледуваат и плодно се вкрстуваат личното и колективното, историското и митското паметење, Димитар Башевски ни понудува едно искуство доведено до степен на читста поетска кристализација“.
Димитар Башевски: Скршнувања, поезија, Слово, Скопје, 2016
Станува збор за поетска книга која доаѓа по порано објавените десетина романи и пет книги поезија на овој автор.Книгата донесува обемен поговор од академик Катица Ќулавкова под наслов „Некои белези на поезијата на Димитар Башевски“. Покрај другото, во својот аналитичен текст, потсетувајќи и на досегашните согледби од други критичари, таа заклучува дека може да се сумира дека поезијата на Башевски има психолошка димензија, дека тој како поет тематски е опседнат со парадоксалните и менливи идентитети на поразот и подвигот, дека поетскиот израз се стреми кон едноставност и комуникативност, дека поетот се труди да се огледа во колективното искуство и меморија и него да го отслика во своето лично искуство, дека песните на Башевски го постигнуваат идеалот канонизиран од Конески за „простата македонска песна“, дека идејниот и значењски простор се протега, не без драматичност, меѓу две точки, естетската и етичната, меѓу убавото и доброто итн. Освен неговите романи, кои се објавувани во повеќе изданија во земјата и преведувани надвор, исто така и неговите поетски книги се објавени во странство на неколку европски јазици.
Димитар Башевски:Круг, роман, Слово, Скопје, 2017
Точно пред година дена, јануари 2016, го пишував огледот за поезијата на Димитар Башевски (1943), поточно за неговата шеста книга поезија Скршнувања (2016, Скопје: Слово). Поезијата на неговите зрели години тогаш ја нареков „залезна поезија“, што ја дефинирав како „поезија која го опева зајдисонцето на постоењето, личното, семејното, колективното“. Во таа смисла, во овој есеј-поговор, велам дека Башевски не ги затвора очите „пред смртта, напротив“, тој негува „култура на свесност за смртноста“.
Димитар Башевски: Една година од животот на Иван Плевнеш, Мисла, Скопје, 1985
Роман од современиот, урбан живот. Се случува во новинска редакција и зборува за професионалните, психолошките и моралните растргнувања на главниот јунак, за хипокризијата и за бескрупулозниот натпревар за позиции на општествен план, но и за траумите на интимниот, семеен план.
Мајсторот
Раскажувачот на фантастични приказни, самоукиот писател (ако така може да се каже за писател) од К., Петре Петрески, автор дури и на една книга, кој постојано ги предизвикува луѓето со раскажувачки чуда (како нос во тежок капут шета горделиво по улици, како некоја рака се откинува од телото и се пика под женски фустани, како магаре рика во градскиот саат во Прилеп и сл.), пролетта таа година реши во Македонија да испроба еден случај што го опишува писателот Рјунусуке Акутагава во Јапонија под наслов “Змеј”. Имено, таму во расказот на Акутагава, некој свештеник по име Охана но Куродо Токугио, со прекар Ханазо, бидејќи имал голем нос, кај една жална врба на брегот на езерото Сарусава, ставил табла со натпис: “На трети март од ова езеро ќе се појави еден змеј и ќе се вознесе на небото”. Човекот сакал да се пошегува, покрај другото зашто му се потсмевале за носот, а сепак, не случајно го одбрал змејот за шегата, тоа важно суштество во јапонската митологија, гласникот за почетокот на будистичката света служба. Уште првиот ден оваа случка станала предмет на разговор на целиот град, а потоа веста се проширила во многу покраини на Јапонија. На денот 3 март кај езерото стигнал голем народ со коњски и волвски коли и растегнал шатори по брегот околу, чекајќи да се појави змејот.
Пациенти
Лежиме на грб, јас во едниот, тој во другиот кревет. Не сме тешки пациенти. Лежиме мирно и повремено јас ги вртам очите кон него. Тој зборува, нешто раскажува, вметнувајќи по некој турски збор. Се вика Абул Хасан. Само двајца сме во болничката соба. И двајцата сме оперирани од кила. Пред операцијата, докторот ме праша дали сум кревал тешко, ако сум кревал, да ми зашиел нешто како пенче за чевли, за пак да не се отпушти надолу. Кревам, си реков во себе. Се сетив на кофата со ќумур што ја носам од визбата до катот.
Поезија
Тоа е цртеж со молив
Наспроти тесниот прозорец.
Таа седи со мојата кошула во скутот
Една линија фатена на краевите со два прста -
Конецот точно измерен од искуството.
Потоа гледа низ отворот на иглата -
Далеку дури до бреговите на планината
Можеби го гледа нејзниниот дрвар
Пред врелиот здив на коњот
Или оној миг на фотографирање
Кога ја стегале чевлите на свадбата.
Јазолот е заврзан на конецот
Иглата се провира низ копчето
Напред, сега треба повторно назад
Да се сошие љубовта за тагата
Тагата го има оној јазол што држи
И последен што попушта.
Што мисли мајка дури шие копче
Зошто плаче мајка дури шие?
Една линија се исцртува нагоре –
Конецот до нејзините стиснати усни
Таа најпосле го кине со забите, како
Папочната врвца кога сум се родил.
Сонувачот
Заѕвони телефонот. Почекав еден момент, а потоа станав од фотелјата. Дали беше сон? Не, не беше сон. Не знам. Подадов рака, ја кренав, но веќе беше доцна. Никој не се одѕва. Чекав уште извесно време. Се обидов повторно, реков можеби уште два-три пати “ало”, но оној што беше ѕвонел од другата страна, ја имаше спуштено слушалката.
Повторно седнав на малата фотелја и продолжив да ја читам страницата од оној роман под наслов “Животот на инсектите”, што ја читав дотогаш. Тој дел од текстот зборуваше за летот на инсектите на вечерна светлина. Сите како да летаат кон животот, а ја наоѓаат смртта. Тоест, во секој момент се движат кон светлината, но ќе се најдат во темнина. И, ако сакаш баш добро да го прикажеш нивниот живот, треба да замислиш некоја населба крај море, темнина, во таа темнина светат неколку светилки, а под нив, неподносливи танци. Сите инсекти летаат кон таа светлина, а кога ќе се допрат до неа, кога ќе се допрат…
повеќеЗА РЕЛАЦИЈАТА КНИЖЕВНОСТ-ИСТОРИОГРАФИЈА
Прашањето за односот книжевност-историја, односно книжевност-историографија, е старо прашање. Тоа секогаш, кога повеќе кога помалку, било актуелно и предизвикувало расправи.Него го држи како актуелно пред сî книжевноста, создавањето книжевни дела лоцирани во минатото и засновани на историографијата. Самата историографија тука е пасивна страна.. Историографите главно не се вклучуваат во дискусијата дали и како писателите се користат со неа. Едно прашање кое се поставува во дискусиите и кое ги усложнува работите е прашањето дали и самата историја не е фикција.Уште во оние почетни времиња, Херодот е напаѓан што, божем, измислувал приказни за поубаво да прикаже некои аспекти од атинскиот живот, а не се држел до фактите. Од времето на Херодот понатаму, историјата како наука, базирана на историографијата, се еманципираше, но ни до денеска еве не исчезна прашањето дали и самата историја не е фикција.
Дни, години
Книгата ја доби наградата „Браќа Миладиновци“ за 2023 година, што ја доделуваат Струшките вечери на поезијата. При објавувањето на одлуката на жирито што ја додели наградата, покрај другото се вели: „Песните на Башевски носат наталожени животни и творечки искуства вклопени меѓу кориците на една стамена книга на автор од формат чии резимирачки поетски изблици претставуваат густ и во исто време прочистен и прозрачен сублимат со слоевити значења и пораки. Тие и такви песни се своевидни ‘зборовни гнезда’, според една негова синтагма, кои имаат специфична улога: тие колку што одгатнуваат, толку загатнуваат, внесувајќи не во неизречивото, до таа едноставна, ‘таа суштина чиста’. На тој начин стихозбирката „Дни, години“ се издига на степен на исклучително поетско дело со богата и модерна изразност на ‘проста и строга песна’“, се наведува во образложението на Комисијата.
Скршнувања
Станува збор за поетска книга која доаѓа по порано објавените десетина романи и пет книги поезија на овој автор. Книгата донесува обемен поговор од академик Катица Ќулавкова под наслов „Некои белези на поезијата на Димитар Башевски“. Покрај другото, во својот аналитичен текст, потсетувајќи и на досегашните согледби од други критичари, таа заклучува дека може да се сумира дека поезијата на Башевски има психолошка димензија, дека тој како поет тематски е опседнат со парадоксалните и менливи идентитети на поразот и подвигот, дека поетскиот израз се стреми кон едноставност и комуникативност...
Белег.Сон
Изборот поезија е направен од книгите поезија: Куќата на животот (1987), Привремен престој (1995), Совладано време (1998), Аголен камен (2005) и Во дланката своја си гледам (2010). Критиката оценува дека „...стиховите на Димитар Башевски се убедлив уметнички факт за важењето на геслото за поеззијата како говор „за крупни нешта со моќен глас“ постулирано од Блаже Конески. Автор со широк духовен хоризонт во кој се среќаваат, се одгледуваат и плодно се вкрстуваат личното и колективното, историското и митското паметење, Димитар Башевски ни понудува едно искуство доведено до степен на читста поетска кристализација“.
Бунар
Романот Бунар е обликуван како кинеска кутија која содржи сè уште неоткриени прегради и веројатно уште по некое дупло дно, скриено до следниот обид за толкување на овој повеќезначен роман во кој можните комбинации на прашања и одговори заради доминантните мотиви на сомнеж, на неразгатливи гласови, на паралелни наративни текови, наизглед неисцрпни во мера во која Oвој роман може да го понесе епитетот отворено дело без дефинитивни вистини и конечен, смирувачки крај. „Бунар“ од Башевски е добитник на наградата „Роман на годината“ на „Утрински весник“, номиниран за меѓународната награда „Балканика“ и роман кој зад себе има повеќе изданија во земјата и странство.
Томислав Османли
Отворени писма во затворено време
(Кон книгата „Писма од карантин“, рефлексивни епистоли на Димитар Башевски)
Димитар Башевски, еден од нашите најистакнати писатели, не само кај нас туку и пошироко афирмиран романсиер, раскажувач, поет, на книжевната публика, сега одново, ѝ предлага една особена книга...
Катица Ќулавкова
РОМАН НА ЗАЛЕЗ, РОМАН ЗА ЗАЛЕЗОТ
(Кон романот Круг на Димитар Башевски)
Точно пред година дена, јануари 2016, го пишував огледот за поезијата на Димитар Башевски (1943), поточно за неговата шеста книга поезија Скршнувања (2016, Скопје: Слово). Поезијата на неговите зрели години тогаш ја нареков „залезна поезија“, што ја дефинирав како „поезија која го опева зајдисонцето на постоењето, личното, семејното, колективното“. ...
Маја Бојаџиевска
КНИЖЕВНОСТА КАКО ЕТИКА
(Кон Избраните дела на Димитар Башевски)
Tворештвото на Димитар Башевски повеќе од четириесет години ги носи обележјата на една посебна и респектабилна појава на македонската културна сцена.
Jасмина Врбавац
КИНЕСКАТА КУТИЈА НА ДИМИТАР БАШЕВСКИ
(Поговор кон српското издание на Бунар, Архипелаг, Белград, 2010)
Бунар од Димитар Башевски претставува своевидно откровение кое укажува на тоа дека можностите за спој на традиционалниот и постмодерниот ракопис во рамки на современиот роман, сè уште не се исцрпени.
Младен Весковиќ
БУНАР
(Автор: Димитар Башевски, издавач Архипелаг, Белград, 2010)
Ова е краток роман на еден од најдобрите современи македонски писатели и дело кое спаѓа меѓу најдобрите македонски романи напишани во претходните дваесеттина години.
Сретен Перовиќ
СЛОЖЕНАТА СИМБОЛИКА НА ЖИВОТОТ
(Од поговорот кон црногорското издание на “Бунар”, Дукс, Подгорица, 2004)
Романсиерот, поетот и преведувачот Димитар Башевски (Ѓавато, битолска област, 1943) припаѓа на елитната група творци во бујниот тек на современата македонска литература... Творештвото на Башевски, високо рангирано од домашаната критика, ги доби највисоките национални признанија..
Ермис Лафазановски
ОД ДРУГАТА СТРАНА НА „ПРОЗОРЦИТЕ“ НА БАШЕВСКИ
(Димитар Башевски: Прозорци, нова верзија, Слово, Скопје, 2013)
Внимателниот проследувач на македонската современа проза, лесно може да дојде до заклучок дека македонските прозни писатели, особено тие чиј потесен интерес е романот како литературен жанр, во текот на својот живот, повеќе отколку писателите со поинаква жанровска ориентација, создаваат еден посебен дискурзивен, раскажувачки, романескен свет; свет кој е дефиниран главно од неколку поими, симболи, типови, архетипови и слики, кои заедно ја сочинуваат скриената, потсвесна архитектура на прозната куќа на авторот.
Луан Старова
ТРАГИКАТА НА ЕГЗИЛОТ
(Од поговорот кон романот „Нема смрт додека ѕвони“, Мисла, Скопје, 1980)
Во романот Нема смрт додека ѕвони“, Димитар Башевски на едно високо творечко ниво, на еден сугестивно предочен свет, на еден прочистен и едноставен јазик, открива нови простори да се разбере тотатлитетот на судбината на современиот печалбар и откорнатик во еден универзален контекст, што претставува несомнен прилог во озознавањето на можностите на човековото минување низ времето.
Ефтим Клетников
ОДБРАНА НА ИНТИМНАТА СРЕЌА
(Од поговорот кон Димитар Башевски: Сарајановскиот каранфил, Детска радост, Скопје, 1998)
„Сарајановскиот каранфил“ НА Димитар Башевски е опора романенска медитација за човековата интимна среќа или поточно за трагичната потрага по неа во крајно суровиот и отуѓен свет..
Веле Смилевски
АНТЕЈСКАТА ТЕМА ВО ОПУСОТ НА ДИМИТАР БАШЕВСКИ
(Од поговорот кон Димитар Башевски: Враќање, второ издание, 1993)
Прозата на Димитар Башевски покренува важни прашања од доменот на нашата современост. Тој пишува едноставно, со евидентна леснина во исказот, , неговиот текст е исполнет со автентични слики од живоотот и, како таков, возбудлив и интересен за читање.
Предраг Протиќ
ТАЖНА ПРИКАЗНА
(За романот Враќање, Багдала, Кружевац, 1973)
Романот „Враќање“ на Димитар Башевски зборува за тоа дека човек може да се врати, но дека вистинско врачжќање нема. Се одликува со топлина и со ненаметлива хуманост и тоа секако би била главна одлика на оваа , и инаку, добра книга.
Бранко Цветкоски
Импресии по прочитувањето на изборот поезија Белег. Сон
... Во годините на својата творечка зрелост, докажана со деценискиот влог во македонската романсиерска и прозна литература, во годините на својот зенит и на реална извишеност низ мудроста и прозрачноста на своето раскажувачко мајсторство, Димитар Башевски, некаде кон врвот на книжевното сознание и животниот опит, пронајде причина на својата литерарна прокуда да $ даде нов пат, нов произлез – преку поезијата.
Петар Т. Бошковски
Поезијата на Башевски
(Петар Т. Бошковски: Премрежето на критиката, Матица Македонска, Скопје, 2003)
... Стиховите на Димитар Башевски се убедлив уметнички факт за важењето на геслото за поезијата како говор "за крупни нешта со моќен глас" постулирано од Блаже Конески. Автор со широк духовен хоризонт во кој се среќаваат, се одгледуваат и плодно се вкрстуваат личното и колективното, историското и митското паметење, Димитар Башевски ни понудува едно искуство доведено до степен на чиста поетска кристализација.
Алан Браунџон
Поезијата на Башевски
(Од предговорот кон книгата “Привремен престој”, Форест боокс, Лондон, 1997).
Башевски е романсиер со висока репутација во неговата родна земја Македонија, постојано фален за неговата раскажувачка умешност, богатство и фина интелигенција.
Слободан Мицковиќ
Поезијата на Башевски
(Слободан Мицковиќ: Книжевни текови, Култура, Скопје, 1998)
...Поимањето на поезијата што Башевски го покажува во својата книга не е кај нас самотно; неговото стојалиште е блиско до некои значајни поетски дела во нашата поезија - до некои песни на Блаже Конески, до "Сина песна" на Анте Поповски, "Небесен камен" на П. Т...
Ефтим Клетников
Поезијата на Башевски
(Ефтим Клетников: Поет на синтетизирани искуство, од поговорот кон книгата "Совладано време", Македонска книга, Скопје, 1995)
… Сосема се согласуваме со поетот и критичарот Алан Браунџон, кој во мошне прониклив предговор кон англиското издание на поезијата на Башевски вели дека „како повозрасен писател, сосема природно, тој повеќе се движи во митовите на зрелоста, отколку во смелите фантазии на младоста”..
Санде Стојчевски
Поезијата на Башевски
(Извадок од поголем текст објавен во сп. "Акт" за книгата поезија “Аголен кламен”, Слово, Скопје, 2006)
Секој текст на писателот Димитар Башевски е искулучителен. Тој веднаш се препознава. Врзува за себе...
Катица Ќулавкова
НЕКОИ ОДЛИКИ НА ПОЕЗИЈАТА НА ДИМИТАР БАШЕВСКИ
Кога 1987 година ја објави својата прва книга поезија Куќата на животот, Димитар Башевски скршна од дотогаш зацртаниот пат на романсиер, што го беше започнал 1969 година, речиси две децении порано. Роден 1943 (с. Ѓавато, Битолско), Башевски се претстави себе како поет на 44-годишна возраст. Не знаеме кога го открил кај себе поетот, но кога и да го сторил тоа, добро сторил. ...
Прозорци
Прозорци е роман кој го поставува прашањето дали вреди да се живее за еден единствен сон, па макар да се работи за еден совршен роман или расказ, и дека често пати она што не го гледаме ние за себеси, го гледаат другите. Критиката за овој роман има речено дека е психолошки длабок, стилски перфектно обликуван и јазички чист роман, лоциран во актуелното време и простор и дека романот „Прозорци“ на „маестрален начин, како Рубикова коцка, ја расклопува човечката душа, составувајќи ја повторно парче по парче во приказната распната меѓу прозорецот на писателот што пишува ‘уметничка белешка’ за она што го чувствува и прозорецот на полицискиот инспектор од соседната зграда кој пишива ‘службена белешка’ за она што го гледа“.
Мајсторот
Мајсторот содржи 11 раскази, во кои Димитар Башевски раскажува приказни за љубовта и страста, за потребата на луѓето да сонуваат и на тој начин да ги надминат ограничувањата на сопствената егзистенција. Умешно комбинирајќи ги можностите на стандардниот и на разговорниот јазик, користејќи ги хуморот и иронијата како клучни елементи во раскажувачката постапка, авторот успева да создаде исклучително впечатливи ликови и ситуации полни со драматичност. Темите и егзистенцијалните преокупации на расказите се добро познати, но поради специфичноста на перспективата од која се предадени, тие се читаат како освежување на овие теми. Истовремено, Мајсторот е интересен и вистински успешен обид да се долови еден специфичен слој на луѓе и духот на едно време.
Белег.Сон
Изборот поезија е направен од книгите поезија: Куќата на животот (1987), Привремен престој (1995), Совладано време (1998), Аголен камен (2005) и Во дланката своја си гледам (2010). Критиката оценува дека „...стиховите на Димитар Башевски се убедлив уметнички факт за важењето на геслото за поеззијата како говор „за крупни нешта со моќен глас“ постулирано од Блаже Конески. Автор со широк духовен хоризонт во кој се среќаваат, се одгледуваат и плодно се вкрстуваат личното и колективното, историското и митското паметење, Димитар Башевски ни понудува едно искуство доведено до степен на читста поетска кристализација“.
Бунар
Романот Бунар е обликуван како кинеска кутија која содржи сè уште неоткриени прегради и веројатно уште по некое дупло дно, скриено до следниот обид за толкување на овој повеќезначен роман во кој можните комбинации на прашања и одговори заради доминантните мотиви на сомнеж, на неразгатливи гласови, на паралелни наративни текови, наизглед неисцрпни во мера во која Oвој роман може да го понесе епитетот отворено дело без дефинитивни вистини и конечен, смирувачки крај. „Бунар“ од Башевски е добитник на наградата „Роман на годината“ на „Утрински весник“, номиниран за меѓународната награда „Балканика“ и роман кој зад себе има повеќе изданија во земјата и странство.